تعرفه موبایل ثابت ماند اما همه چیز دیگر 3 برابر میشود

در فاصله سالهای 1384 تا امروز بر اثر سیاستهای حاکم در کشور، تورمی که در اقتصاد ایران حاکم شده عملا قیمت همه چیز از انرژی و غذا و لباس تا مسکن و خودرو را اقلا 3 تا 4 برابر افزایش داده حتی حداقل دستمزد نیروی کار هم همگام با تورم افزایش 400 تا 500 درصدی را تجربه کرده‌ است. (جدول مقایسه قیمتها)

اما تنها و تنها یک مورد هست که مشمول این افزایش نجومی نشده و آن تعرفه موبایل برای مکالمه و ارسال پیامک است. این در حالی است که هزینه دستیابی به سخت افزارها و نرم افزارهای خارجی مورد نیاز برای عملیات اپراتورهای موبایل هم با افزایش 300 درصدی قیمت ارز عملا بیش از سه برابر شد.

حالا سوال این است چرا و چگونه قیمت تعرفه موبایل در کشور نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش هم داشته است. جالب اینجاست که برخلاف همه جیغ و دادهایی که برای گران شده هر چیزی به راه میافتد کلا کسی به این موضوع کوچکترین توجهی نکرده است.

ثابت ماندن تعرفه موبایل، خواست اپراتورها یا فشار دولت؟

در مقاطعی از این سالهای گذشته اپراتورهای موبایل واقعا تحت فشار بوده و قصد افزایش تعرفه را داشته‌اند اما سازمان تنظیم مقررات رادیویی که (بد نیست بدانیم که این سازمان با کسب درآمد از محل فروش فرکانس و مجوزهای مورد نیاز و همچنین سهم درآمدی از لیسانس اپراتورها به عنوان سومین منبع درآمدی کشور پس از نفت و مالیات مطرح است) از سوی دولت مسئول نظارت بر بازار است، به هیچ وجه اجازه این افزایش را نداد.

حالا سوال اینجاست که دولت خدمتگزار و بعضا مهرورز در خیلی از موارد قصد مبارزه با گرانی را داشته است اما چطور شده که تنها در این یک مورد موفق بوده ولی هرگز زورش به خودروسازها و یا مسکن سازها و هزاران صنف دیگر نرسیده است؟ قاعدتا از نظر معادلات قدرت، اپراتورهای موجود هیچکدام کمتر از سایر سازمانهایی که خون مردم را سالهاست در شیشه کرده و به خودشان میفروشند ندارند. پس این تثبیت عجیب قیمت حتی کاهش آن چطور رخ داده است؟

اما در جستجوی پاسخ:

بخشی از پاسخ این است که تغییر تعرفه موبایل برای اپراتورها نیازمند مجوز سازمان تنظیم است و این سازمان همواره در مقابل درخواست اپراتورها برای افزایش قیمت ایستاده است. اما این پاسخ کاملی به نظر نمیرسد چون در خیلی زمینه های دیگر هم دولت قیمت‌گذار و قانون‌گذار است و بعضا تلاشی مشابه برای تثبیت قیمتها داشته که هرگز به نتیجه نرسیده است!

پاسخ کامل این است که تعرفه موبایل توسط سیستم بیلینگ که مسئول حساب و کتاب استفاده مشترکین از شبکه و محاسبه صورتحساب آنهاست تامین میشود و برای تغییر قیمت کافی است یک فیلد کوچک اما مهم در این سیستم تغییر کند! دولتها هم با چوب سازمان تنظیم هر گونه تغییر در این فیلد نازنین را ممنوع کردند! قیمت گذاری کاملا متمرکز و بر اساس سیستم کاملا روشن و بدون امکان وجود واسطه ها در فرآیند فروش بوده است. نتیجه هم این است که آب از آب تکان نخورد.

بگذریم از اینکه همین سازمان تنظیم مقررات عزیز هرگز نتوانست در مورد شفافیت و صحت قبوض صادره به برخی اپراتورها فشار لازم را وارد کند و کسی نمیداند چندین هزار میلیارد تومان پول ناروا از مشترکین گرفته شده است اما قصدم این بود که روشن کنم چگونه تحول دیجیتال، سیستم سازی و نظارت دقیق از طریق این سیستمها میتواند راهگشا باشد. صرف قانونگذاری بدون هیچگونه سیستم سازی و ابزار اجرای قانون عملا فقط عامل بی اعتبار کردن قانون است و بس و محلی برای رشد واسطه‌ها و کار چاق‌کنها.

تحول دیجیتال و چاقویی که دسته خودش را می برد.

با توسعه شبکه نسل سوم و چهارم در کشورهای مختلف دنیا عملا شرکتهای مخابراتی به عنوان یک پل ارتباطی مطرح خواهند شد و  با ظهور و توسعه OTT ها درآمدهای ناشی از تماس صوتی و پیامک جای خود را به درآمدهای ناشی از فروش پهنای باند به مشترکین و صد البته مواهب ناشی از Big Data میدهند.

در واقع به زودی خواهیم دید که شعار Communication has to be free تحقق پیدا خواهد کرد و آنلاین بودن به بخشی از حقوق بشر تبدیل خواهد شد. امروز در هند میبینیم که اپراتورها تماس صوتی را تقریبا رایگان کرده‌اند(لینک خبر از خبرگزاری فناوری اطلاعات) و مدلهای درآمدی خود را به سرعت تغییر میدهند پس جای تعجب ندارد که ما در ایران هم بخشی از این روند محتوم صنعت باشیم.

امروز میبینیم که هزینه‌ای به نام رومینگ در قاره اروپا در حال حذف شدن است و تقریبا صورتحساب ماهانه جای خود را به هزینه اشتراک ماهانه بدون سقف مصرف داده است. در واقع از آن روزی که در سال 1378 معادل هزار دلار آن روز برای سیم کارت همراه اول پرداخت کردم تا امروز که به لطف تحول دیجیتال و فناوری MNP یا همان ترابردپذیری، اپراتورها برای نگه داشتن مشترکین خود در شبکه به آنها التماس میکنند، حدودا 17 سال گذشته است، اما از امروز تا روزی که اپراتورها تماسها و شاید حتی مصرف دیتا را هم برای مشترکین مجانی اعلام کنند زمان زیادی باقی نمانده است.

حرف آخر

حرف من این است که، بسیاری حوزه های دیگر هم مانند ارتباطات در دنیا به همین مرز رسیده است اما در ایران در بر پاشنه دیگری میچرخد، برای مثال در حوزه خودرو، امروز با سود صفر و 3 سال گارانتی و حتی سرویس رایگان به شما بهترین خودروهای روز را در همین دوبی بیخ گوش خودمان میدهند و تازه بعد از 3 سال هم خودرو کارکرده شما را با نو تعویض میکنند کلی هم منت مشتری را میکشند اما در ایران……………………… در تسهیلات بانکی و خدمات بیمه و دهها مورد دیگر هم همین است و ما هنوز اندر خم یک کوچه هستیم. دلیل این توسعه نیافتگی از نظر من فقط و فقط یک چیز است. باقی ماندن این صنایع و تجارتها در ساحت کسب و کار سنتی و مقاومت در مقابل تحول دیجیتال و سیستماتیک شدن. دود آن هم بی شک دارد به چشم همه ما میرود و بس.